کلستومی چیست ؟
کلستومی سوراخی است که در کولون با استفاده از جراحی ایجاد می شود. گاهی به علت انسداد و پیچ خوردگی روده یا علل دیگرلازم است جهت خروج مدفوع توسط جراحی دریچه ای روی شکم ایجاد شود به این دریچه استومی می گویند. در بعضی از بیماران این عمل دائمی یا موقتی می باشد. لازم است بدانید اندازه کلستومی بعد از عمل متورم و بزرگ است که با گذشت چندین هفته و بهبودی کامل اندازه آن کوچکتر خواهد شد.
کلستومی موقت ممکن است به کولون اجازه استراحت برای مدتی دهد تا ترمیم یابد. کلستومی موقت ممکن است برای هفته ها یا ماه ها یا سال ها تعبیه شود. کلستومی موقت در نهایت بسته خواهد شد و حرکت روده ها به حالت طبیعی خود برمی گردند.
کلستومی دائمی معمولا موقعی نیاز است که بخشی از کولونمی بایستی برداشته شود یا دوباره استفاده نشود.
تفاوت کلستومی با ایلئوستومی
کلستومی انحراف مسیر روده بزرگ است که به وسیله جراحی ایجاد میشود. بسته به محل برش روده و محل قرارگیری استوما مدفوع ممکن است قوام سفت یا شل داشته باشد.
ایلئوستومی انحراف مسیر روده کوچک است که بهوسیله جراحی ایجاد میشود. مدفوع خروجی ایلئوستومی معمولاً حالت مایع و نرم دارد و با توجه به این که دارای آنزیمهای رودهای میباشد، برای پوست اطراف استوما زیان آور است.
- شما باید برنامه زندگی خود را منظم کنید تا خللی در زندگیتان ایجاد نگردد. برای مثال زمان معینی برای غذا خوردن ـ خوابیدن ـ شستشوی کلستومی و … چنین وضعی به منظم شدن زمان خروج مدفوع کمک خواهد کرد.
- خروج مدفوع از کلستومی قابل کنترل نیست. بنابراین لازم است کلستومی و پوست اطراف آن تمیز شود و جهت تمیزکردن کلستومی می توانید از آب ولرم و صابون استفاده کرد. بخاطرداشته باشید استفاده زیاد از آب وصابون باعث خشکی و آسیب پوست اطراف کلستومی می شود. از مصرف صابون های معطرو کرم های مختلف روی پوست کلستومی خودداری نمائید.
- کلستومی به رنگ صورتی مایل به قرمز است در صورت تغییر رنگ آن به کبود و یا خروج ترشحات چرکی، خونریزی، تب، عدم خروج مدفوع، نفخ شکم، بی اشتهایی و تورم به پزشک مراجعه کنید.
- در صورتیکه کیسه کلستومی موقت دارید در زمان تعیین شده مراجعه کنید.
- کیسه را هیچگاه با فشار جدا نکنید بلکه اول پوست اطراف کیسه را مرطوب نموده سپس به آرامی آنرا جدا کنید.در این موقعیت پوست اطراف را ماساژ ندهید زیرا باعث آزردگی پوست خواهد شد بهتر است آن را با آب ولرم شسته و سپس با پنبه خشک کنید.
- اگر بتوانید به تخلیه مدفوع نظم دهید وجود کیسه کلستومی همیشه لازم نخواهد بود طبعا می توان با پانسمان ساده ای روی دهانه کلستومی را پوشانده و آن را با کمربند و یا وسیله مشابه در محل ثابت کرد.
- حرارت آبی که برای شستشوی کلستومی استفاده می شود بایستی مطابق حرارت بدن و یا کمی کمتر از آن باشد برای عادت کردن به این وضعیت معمولاً حدود شش ماه وقت لازم دارید.
- سوراخ کیسه کلستومی بایستی به اندازه دهانه سوراخ روده در سطح شکم ودر صورت کوچک بودن سوراخ کلستومی را برش زده و اندازه نمایید.
- زمانی که ثلث کیسه پر می شود باید تخلیه گردد تا حجم و سنگینی آن باعث کنده شدن کیسه نشود.
شستشوی کلستومی :
بهترین وضعیت برای شستشوی کلستومی حالت نشسته است. برای جلوگیری از بوی بد مدفوع در کیسه پودر زغال چوب و یا دو عدد قرص آسپرین کوبیده بریزید. در موقع چسباندن کیسه رطوبت اضافی اطراف استوما را خشک کرده سپس کیسه کلستومی را چسبانده به مدت 30 ثانیه محکم آن را به پوست فشار دهید.
زندگی با استوما :
در حالت عادی کارهایی از قبیل لباس پوشیدن، مسافرت، کار، ورزش و فعالیت های فیزیکی، روابط جنسی، بارداری و حمام کردن را میتوانید انجام دهید.
- بار بیشتر از چهار و نیم کیلوگرم را تا 6 هفته بعد از عمل بلند نکنید.
- در مورد مصرف داروها بایستی بیشتر آنها را به صورت شربت یا پودر استفاده شود تا جذب بهتری داشته باشید.
در صورت التهاب شدید ابتدا به کلینیک استوما مراجعه شود یا کیسه را به آرامی بردارید پوست اطراف استوما را با پارچه ای خیس به آرامی تمیز کنید و سپس خشک کرده روی محل التهاب پودر محافظ بپاشید و بعد از 10 دقیقه آن را پاک کرده کیسه جدید را وصل کنید
اقدامات لازم در انسداد :
- مرحله اول در منزل : چک اندازه سوراخ کیسه استوما از لحاظ تنگی زیرا باعث صدمه استوما میشود هر سه روز یک مرتبه داخل استوما را با انگشت سبابه باز کنید.
- نوشیدن مایعات، گرفتن دوش آب گرم، پیاده روی، دراز کشیدن به پشت و خم کردن زانوها، ماساژ شکم و نواحی اطراف استوما مانع تنگی می شود.
- مرحله دوم با پزشک معالج یا کلینیک کلورکتال تماس بگیرید در غیر این صورت به اورژانس مراجعه کنید.
تغذیه در بیماران دارای استومی :
رژيم غذايي متعادل و ورزش براي شما ضروري است.
بیمار باید از مصرف غذاهایی که موجب بوی زیاد و دفع گاز
می شود اجتناب کند (ماهی، حبوبات، خانواده کلم، تخم مرغ، سیر، پیاز، ادویه جات، نوشابه های گازدار، ذرت، خیار، قارچ و نخود).عواملی که باعث تولید گاز می شود شامل : زمان غذا خوردن، چگونگی خوردن، نوع غذا، موقع غذا خوردن آرام باشید (با دهان پر حرف نزنید). خوردن آدامس نوشابه های گازدار و سیگار کشیدن باعث نفخ می شود.
نان تست و بیسکوییت ترد و نان سوخاری و ماست از ایجاد نفخ پیشگیری میکند.
در تابستان چون مايعات فراواني از طريق تعريق و کلوستومي دفع مي شود. لازم است مايعات بيشتري مصرف نماييد.
اگر مدفوع بيش از حد آبکي باشد غذاهاي مثل گندم سبوس دار، ذرت و آجيل را کمتر مصرف نمایید.
رژيم غذايي از نوعی باشد که تفاله کم حجم از خود باقی بگذارد.
رژيم غذايي بايد سرشار از پروتئين باشد.
توجه داشته باشيد که کلم، پياز، ماهي بوي بد توليد کرده و ماست، دوغ و جعفري و اسفناج خوش بوکننده گوارش است .