مقدمه :
طبیعی است که در شرایط ترسناک یا دلهوره آور نگران یا مضطرب شوید، آنچه غیرطبیعی است این است که نگرانی یا تنش زیاد یا ترس را در شرایطی تجربه کنید که دلیلی برای چنین احساساتی وجود ندارد. وقتی این احساسات با فعالیت های روزانه و یا روابط فرد با دیگران تداخل کند، اختلال اضطرابی وجود دارد. بیماری های روانی از آغاز پیدایش بشر وجود داشته است و هیچ انسانی در مقابل این بیماری ها مصونیت ندارد. یکی از شایع ترین بیماری های روانی که تمام اقشار جامعه و تمام گروه های سنی را درگیر می کند اضطراب، استرس یا فشار روانی است.
اضطراب چیست ؟
اضطراب احساسی طبیعی در انسان هاست، که هرکسی در شرایطی از زندگی آن را تجربه می کند. خیلی از افراد زمانیکه در کار دچار مشکل شده، قبل از امتحان دادن و یا قبل از گرفتن تصمیم های حساس عصبی و مضطرب می شوند. با اینحال افراد مبتلا به اختلالات اضطراب ترس غیرمنطقی و نگرانی بیش از حد نسبت به شرایط روزمره دارند. این احساسات باعث اختلال در زندگی روزمره شده، بسختی کنترل می شوند و برای مدت طولانی باقی می مانند. اضطراب ممکن است از کودکی در افراد ظاهر شده و تا بزرگسالی آنها ادامه یابد.
انواع مختلفی از اختلالات اضطراب وجود داشته که بعضی از آنها اختلال هراس و ترس، اختلال وسواس جبری، اختلال تنشزای پس از رویداد، اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیا و اختلال اضطراب فراگير يا منتشر می باشند.
علایم ابتلا به اضطراب
علایم و نشانه های ابتلا به اختلالات اضطرابی بسته به نوع اختلال متفاوت است، با این حال عموما شامل برخی از موارد زیر می شود:
روانشناختی
- احساس هراس، ترس و تشویش
- افکار وسواسی غیرقابل کنترل
- بیادآوری مکرر تجربیات ناراحت کننده
- کابوس های شبانه
- احساس ناتوانی
- رفتارهای تشریفاتی، مانند شستن مکرر دست
- مشکل در تمرکز
- ترس از مردن
- ترس از دیوانه شدن
جسمی
- دست های (پاها) سرد و یا عرق کرده
- تنگی نفس
- تپش قلب
- ناتوانی در آرام بودن و لرزش
- خشکی دهان
- بی حسی و یا سوزن سوزن شدن دست ها و یا پاها
- تهوع
- اسهال
- تنش عضلانی
- سرگیجه و سبکی سر
- تنفس عمیق و سریع
- احساس خستگی یا ضعف
- سردرد
- مشکل در بلع
- خشونت صدا
- ناتوانی جنسی
- عرق کردن
شما باید زمانیکه احساس می کنید زیادی نگرانید، احساس افسردگی می کنید، فکر می کنید اضطرابتان با بیماری مرتبط است و یا به خودکشی فکر می کنید، به پزشک مراجعه نمایید.
دلایل ابتلا به اختلال اضطراب
دلیل اصلی اختلالات اضطرابی هنوز معلوم نیست، با این حال اختلالات اضطرابی همانند سایر بیماری های ذهنی حاصل ضعف شخصی، نقص شخصیت و یا تربیت نامناسب فرد نمیباشد. تلاش برای پرهیز از اضطراب خود موجب اضطراب بیشتر میشود. استرس با هر منشاء (مثلاً مشکلات اجتماعی یا مالی) ، سابقه خانوادگی اضطراب، خستگی یا کار زیاد، وقوع مجدد موقعیتهایی که قبلاً استرسزا بودهاند یا طی آنها به فرد آسیب رسیده است، بیماری جسمانی، تکامل طلبی غیرمنطقی، ترک اعتیاد و … خطر بروز اضطراب را تسریع میکند.
درمان
اضطراب عمومی شده را میتوان با درمان کنترل کرد. غلبه کردن بر اضطراب اغلب موجبات زندگی بهتر و رضایت بخشتری را فراهم میآورد.
روان درمانی
وقتی احساس کردید که دارای اضطراب هستید، بهتر است تحت بررسی و درمان از نظر موارد خاص تهدیدکننده یا منشاء استرس که در ناخودآگاه شما است ولی وجود دارد، قرار بگیرید. به فراگیری روشهای کاهش انقباض ناخودآگاه عضلانی مثل بازخورد زیستی و روشهای کسب آرامش بپردازید.فعالیت خود را در زمان ابتلا به این بیماری حفظ کنید. فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری به کاهش اضطراب کمک میکند
درمان دارویی
پزشکان از داروهای ضدافسردگی و کاهش دهنده اضطراب برای درمان این مشکل استفاده می نمایند.
راهکارهای پیشگیری از اضطراب یا فشارهای عصبی
- عبادت و رابطه معنوی: در همه حال از خدا یاری بخواهید تا همواره در آرامش به سر ببرید
افزایش فعالیت جسمانی و ورزش : ورزش کردن به خصوص به طور منظم يکی از راههای پيشگيری و درمان اضطراب است. پياده روی تند و سريع به مدت ۴۰ دقيقه ميزان اضطراب را به طور متوسط تا 14% کاهش میدهد. ورزش هايی نيز چون یوگا باعث افزايش آرامش میشوند و در جلوگيری از اضطراب بسيار مفيدند.
- رژیم غذایی سالم و مناسب : استفاده از غذاهای متنوع و حاوی انواع مواد لازم به ميزان متعادل در حفظ سلامت بدن نقش اساسی دارد
- افزايش اعتماد به نفس : اعتماد به نفس بالا باعث میشود تا بدن بتواند از حداکثر از نيروی خود برای مقابله با استرس استفاده کند.
- عدم گوشه نشينی و اجتماعی بودن : هنگامی که افراد دچار فشار روانی میشوند، به طور غريزی از صحنه عمل و اجتماع کنارکشيده و به گوشه ای پناه میبرند، در حالی که گوشهگيری باعث تشديد استرس میشود. ارتباط با افراد و دوستان، به خصوص کودکان که میتوانند فرد را به خنده وادارند، باعث از ياد رفتن نگرانی حتی برای مدتی کوتاه میشود.
- انديشيدن به زمان حال : انديشيدن به زمان حال و کنار گذاشتن رؤياها و آرزوها برای موقعيتهای مناسب تر آرامش ذهنی را افزايش میدهد. همچنين مشغول کردن ذهن به کاری که در حال انجام است و فکر نکردن به زمينههای اضطرابزای آن بسيار مؤثر است.
- خنديدن : فیلم کمدی نگاه کنید یا جمله طنزی بخوانید. خنده از سالمترین راههای جلوگيری از فشار روانی است. با خندیدن یا لبخند زدن جریان خون در مغز افزایش می یابد و هورمون های ضد دردی که در شخص احساس خوشی و سلامتی ایجاد می کند ترشح می شود.
- ابراز هيجان بر روی کاغذ : نوشتن ساده هيجانات و احساسات بر روی کاغذ موجب تسکين فشارهای روانی ناشی از رويدادهايی چون از دست دادن شغل، مشکلات خانوادگی و … میشود.
- از تعطیلات خود استفاده کنید : سعی کنید تعطیلات را بیرون از خانه سپری کنید اگر امکان مسافرت ندارید روزهای تعطیل را در پارکها و مناطق خوش آب و هوا سپری کنید.
- اوقات فراغت داشته باشید : اختصاص زمان هایی برای استراحت و رفع خستگی در طی انجام فعالیت های کاری روزانه ضروری است
کسب اطلاعات در مورد شرايط تنش زا : بی اطلاعی از موقعيت فشارآور باعث استرس و اضطراب بيش تری در افراد میشود. کسب آگاهی و اطلاع از شرايط و مواردی فرد که با آنها مواجه خواهد شد سبب میشود که کمتر دچار نگرانی و دلواپسی شود.
- خواب کافی و آرامش بخش : کم خوابی میتواند شما را پژمرده و عصبی کرده و در مقابل عوامل استرس زا آسیب پذیر سازد. از نشانه های خواب کافی در افراد :
- 1- بیدار شدن بدون ساعت زنگدار
- 2- انرژی کافی در طول روز
- 3- سرحال بیدار شدن از خواب
- سرگرمی داشته باشید : مثلاً باغبانی، موسیقی ، نقاشی و …
- مصرف چای و قهوه را کاهش دهید یا قطع کنید : به جای آن شیر بخورید و از ویتامین ها و مواد معدنی بیشتر استفاده کنید.
- هزینه های خود را تحت کنترل قرار دهید : اولین فشار روانی، نگرانی در زمینه مسائل مالی شخصی است. پس انتظارات خود را محدود نمایید و خود را تحت فشار مالی قرار ندهید.
- هیجانات خود را تخلیه کنید : با یک شخص مورد اعتماد در مورد مشکلاتتان درد دل کنید و اگر شخص مناسبی نمی یابید با یک مشاور خوب صحبت کنید.
- یک حیوان اهلی نگه دارید یا گل پرورش دهید : حیواناتی مثل ماهی، انواع پرندگان و انواع گل ها و …
- به موسیقی ملایم گوش دهید : گوش کردن به موسیقی ملایم برای دستیابی به آرامش مفید می باشد.
- اجتناب از مصرف الکل و مواد مخدر و ترک سیگار
- گاهی به دوران کودکی برگردید : نقاشی بکشید، فیلم بچه گانه نگاه کنید و …
در چه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
- اگر شما یا یکی از اعضای خانوادهتان علایم اضطراب را دارید و خود درمانی نتیجهای نداده است.
- اگر شما دچار احساس ناگهانی هراس بیش از حد شدهاید.
- اگر دچار علایم جدید و بدون توجیه شدید. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند