جابجایی دیسک بین مهره ای ممکن است به صورت روی هم خوابیدن، فتق یا پارگی دیسک ایجاد شود.
در فتق یا پارگی دیسک، هسته دیسک به داخل کانال نخاعی برآمده می شود و باعث ایجاد فشار بر روی ریشه عصب می گردد.
عوامل خطرزا :
استرس های شغلی، کار سنگین، ورزش سخت، سقوط، تصادف، بلند کردن اشیاء، عضلات ضعیف شکمی و پشت.
فتق دیسک در مردان شایع تر است. دیسک کمر در سنین ۴۵ – ۲۰ سال بیشتر است
نشانه ها :
درد کمر و گرفتگی عضلانی که به یکی از مفاصل ران و از آنجا به ساق پا انتشار می یابد و اعمالی مثل خم شدن، بلند کردن اشیاء، زور زدن ، سرفه و عطسه کردن باعث تشدید درد می شود و استراحت از شدت آن می کاهد.
سایر علائم عبارتند از :
محدودیت حرکت، اسپاسم و ضعف عضلانی، اختلال تنفسی.
عوارض احتمالی :
اختلال عصبی، اختلال عملکرد روده و مثانه.
تشخیص :
معاینه فیزیکی، رادیوگرافی، سی تی اسکن، ام آر آی، میلوگرافی، الکترومیوگرافی و …
درمان :
استراحت در بستر
مسکن ها
داروهای ضد التهاب
شل کننده های عضلانی
جراحی :
اگر عملکرد حسی و حرکتی را از دست بدهید، یا اختلال در عملکرد روده و مثانه و درد مقاوم به درمان باید جراحی کرد.
آموزش به بیمار :
• استراحت در بستر بر روی تشک سفت برای ۲ هفته، باید در وضعیت صحیح و راحت قرار بگیرد که معمولاً وضعیت نیمه نشسته همراه با خم کردن مختصر ران و زانو، عضلات پشت را شل می کند. برای خارج شدن از بستر، ابتدا به یک پهلو خوابیده و بعد در همین حالت بنشین. استفاده از گرمای مطلوب و ماساژ، به شل شدن عضلات سفت کمک می کند.
• بعد از عمل جراحی تغییر وضعیت هر ۲ ساعت یکبار صورت گیرد.
• با کمک فیزیوتراپیست یک برنامه ورزشی تدوین کنید و شنا کردن بهترین ورزش می باشد.
• به تدریج فعالیت های طبیعی را شروع کنید. از بلند کردن اجسام سنگین، خم کردن کمر و نشستن روی صندلی نرم به مدت طولانی خودداری کنید.
رژیم غذایی :
رژیم غذایی پر فیبر مثل میوه، سبزی
وزن زیاد باعث فشار آمدن روی نخاع
می شود پس نباید زیاد چاق شوید
دارو درمانی :
اگر داروی ضد التهاب مثل ایبوپروفین، ناپروکسن، به شما دادند، برای جلوگیری از تحریک معده، این دارو را با غذا یا ضد اسید مصرف کنید.
آموزش های لازم بعد از عمل دیسک کمر :
برای قرار گرفتن در وضعیت مناسب یک بالش زیر سر گذاشته و زانوها کمی بلند شوند، در این حالت عضلات پشت در حالت استراحت قرار می گیرند. از قرار گرفتن در وضعیت نیمه نشسته به جز برای اجابت مزاج خودداری کنید. برای خارج شدن از بستر، اول به یک پهلو بخوابید و در همین حالت بنشینید و به آهستگی تغییر وضعیت بدهید.
مراقبت پس از ترخیص در دیسک کمر :
• از سرگیری فعالیت ها را به تدریج شروع کنید. زیرا ترمیم و بهبودی بیش از ۶ هفته طول می کشد.
• به هنگام نشستن پایتان را بر روی یک چهارپایه قرار بدهید به طوریکه زانوها بالاتر از لگن قرار بگیرد.
• به هنگام ایستادن به طور متناوب یک پا را روی چهارپایه قرار دهید تا از کشش عضلات پشت جلوگیری شود.
• هنگام راه رفتن از کفش مناسب با پاشنه متوسط استفاده کنید.
• فعالیت جنسی را به تدریج از سر بگیرید، برای کاهش کشش عضلات پشت از وضعیت مناسب (پهلو یا خوابیده به پشت) استفاده کنید.
• تا بهبودی کامل رانندگی نکیند، از فعالیت های سنگین و ورزش هایی که نیاز به چرخش کمر و پاها دارد تا ۳-۲ ماه بعد از عمل اجتناب کنید.
• برای رفع گرفتگی عضلات کمر، گرمای موضعی خوب است.
در صورت بروز علائم عفونت مثل :
قرمزی، تورم، تشدید درد و حساسیت، تب بالای ۹/۳۸ درجه سانتی گراد یا تغییر در رنگ و بوی ترشحات زخم به پزشک مراجعه کنید.