تشنج :
تشنج نوعی حمله غیر طبیعی حرکتی حسی است که به علت تخلیه الکتریکی ناگهانی سلولهای عصبی مغزی ایجاد می شود.
تشنج نشانه یک فعالیت نابجا در مغز می باشد این اختلال دو خصوصیت دارد :
1_ به صورت ناگهانی آغاز می شود.
2_ غیر ارادی و غیرقابل کنترل است.
اولین حمله تشنج اهمیت دارد چرا که با توجه به سن فرد در هنگام حمله می توان پاره ای از علل پدیدآورنده را برای فرد مطرح کرد :
_ بروز حملات تشنجی مکرر قبل از 6 ماهگی
می تواند در نتیجه یک ضایعه داخل مغزی باشد.
_ اگر به دنبال یک تصادف و سانحه باشد می تواند به دلیل ضربه ای باشد که به بافت مغز وارد شده است.
_ در کودکان تب دار به دلیل پایین آمدن سطح آستانه تحریک مغز می تواند باشد.
علایم :
فرد بی اختیار به زمین می افتد، دست ها و پاها به حالت کشیده در می آید، سربه عقب می رود . گردن سفت می شود و به عقب متمایل می شود . چشم ها به سمت بالا متمایل و سفیدی چشم ها نمایان می شود. عضلات ناحیه فک پایین دچار انقباض شدید می شود و در این حالت به هیچ وجه نمی توان دهان را باز کرد. دهان دچار کف فراوان می شود. تمام بدن دچار تکان های شدید می شود و معمولاً در این مواقع بی اختیاری ادرار و مدفوع نیز برای فرد اتفاق می افتد.
یکی از نکات مهم در این بیماران این است که فرد در طول مدت حمله هوشیار نیست و حتی پس از حمله و بیدار شدن از خواب که معمولاً پس از حمله اتفاق می افتد چیزی را از وقایع اتفاقیه به یاد نمی آورد .
آموزش به بیمار و کمک در لحظه تشنج :
_ آرام بیمار را به یک طرف چرخش دهید و شی آرامی را زیر سر او قرار دهید و لباس های او را شل کنید .
_ انگشت خود را و یا هر شی دیگری را در دهان بیمار قرار ندهید .
_ سعی بر مهار حرکات بیمار نکنید.
_ اشیا پر خطر را دور کنید .
_ اتاق را خالی کنید و از سر و صدا کردن پرهیز کنید و پس از تشنج بهتر است فرد دراز بکشد .
آموزش به بیمار :
_ مهمترین تلاش تعدیل نگرش بیمار و خانواده نسبت به بیماری می باشد که بیشترین ارزش را دارد .
_ به یاد داشته باشید مهمترین هدف درمان دارویی است .
_ داروها به هیچ وجه وابستگی ایجاد نمی کند .
_ همکاری بیمار و خانواده و اعتماد آنها نسبت به ارزش استفاده از داروها ضروری است .
_ عواملی که باعث تسریع حملات می شود را شناسایی کنید مثل : استرس ، رژیم غذایی ، کاهش خواب و استراحت
_ برخی بیماران رژیم کتوژنیک (پرپرتئین ، کم کربوهیدرات) می تواند مفید باشد و بیشتر برای کودکانی که تشنج آن ها با دو دارو تحت کنترل قرار نگرفته، موثر واقع می شود و برای بزرگسالانی که تشنج آنها به خوبی کنترل نشده نیز استفاده می شود .
_ دوری از محرک های نوری و نورهای درخشان (استفاده از عینک دودی مفید است)
_ استفاده از دستبند هشدار پزشکی یا کارت شناسایی
_ عوارض جانبی داروهای خود را یاد بگیرید
_ بهداشت دهان خود را رعایت کنید (ماساژ
لثه ها، استفاده از نخ دندان و …)
_ از فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری دارد پرهیز کنید (رانندگی ، کار با ماشین آلات و …)
_ از مصرف نوشیدنی های الکلی، کافئین دار، مصرف ترامادول پرهیز کنید چون تشنج را زیاد می کند .
_ داروها را همیشه نزد خود داشته باشید
_ به دلخواه داروی خود را قطع و یا مصرف داروها را زیاد نکنید .
منبع : پرستاری داخلی ، جراحی برونر و سودارث نشر جامعه نگر